Glistnik jaskółcze ziele – Chelidonium maius L
Glistnik jaskółcze ziele występuje powszechnie w całej Europie i północnej Azji. Jest byliną z rodziny Hakowatych. W Polsce rośnie jako chwast na nizinach i w niższych partiach górskich. Lubi miejsca nieco zacienione w zaroślach i ogrodach, przy zabudowaniach, przydrożach i rumowiskach. Glistnik wytwarza pod ziemią walcowate kłącze, a nad ziemią łodygę do 50 cm wysoką, widlasto rozgałęzioną. Liście ma spodem sine, pierzastosieczne o odcinkach pierwszego rzędu w zarysie jajowatych lub podłużnie jajowatych, nierówno głęboko wcinanych, bądź karbowanych, ułożonych na łodydze skrętolegle. Kwiaty promieniste, żółte, czteropłatkowe. Owocem glistnika jest równowąska, podłużna torebka, pękająca dwoma klapami, przypominająca łuszczynę. W całej roślinie występuje bardzo charakterystyczny sok mleczny koloru pomarańczowego, który wycieka po uszkodzeniu rośliny.
Surowiec
Do wykorzystania w celach leczniczych pozyskuje się w maju lub czerwcu z roślin dziko rosnących górne części pędów w czasie zakwitania wraz z zielonymi przyziemnymi liśćmi i suszy najlepiej w pomieszczeniach ogrzewanych w temp. do 60°C, gdyż w suszarniach naturalnych schną bardzo trudno i często czernieją. Otrzymuje się surowiec – ziele glistnika – Herba Chelidonii. W niektórych krajach, np. na Węgrzech, zbiera się również korzenie glistnika – Radix Chelidonii, znacznie bogatsze w alkaloidy niż ziele. Zarówno ziele jak i korzeń trzeba przechowywać w miejscach suchych i zaciemnionych, szczelnie zapakowane by nie zwilgotniały.
Podstawowe związki czynne
Glistnik zawiera mieszankę około 20 alkaloidów, wśród nich chelidoninę, allokryptopinę, chelerytrynęi i sangwinarynę. Najistotniejsze znaczenie ma chelidonina. Ogólna zawartość alkaloidów w zielu powinna wynosić co najmniej 0,25%, ale niekiedy sięga 0,6%, zaś w korzeniu bywa ich do 3%. Poza tym ziele zawiera flawonoidy, kwasy organiczne (np. swoisty kwas chelidonowy), aminy biogenne (np. histami na i tyramina), saponiny, ślady olejku eterycznego oraz sole mineralne.
Działanie
Właściwości lecznicze ziela glistnika to wypadkowa działań poszczególnych alkaloidów w nim zawartych. Najmocniejsze i najistotniejsze w lecznictwie jest działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie układu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych, narządów rodnych, a nawet oskrzeli. Jest ono trochę zbliżone do działania papaweryny, ale słabsze. Właściwościom rozkurczowym przypisuje się obserwowane działanie moczopędne, żółciopędne, przyspieszające wypróżnienia i znoszące bóle menstruacyjne. Zaś działanie żółciotwórcze jest efektem bezpośredniego wpływu ziela glistnika na wątrobę. Krótko po podaniu wyciągu z glistnika, zawierającego chelidoninę, ustępują lekkie stany skurczowe jelit i dróg żółciowych i związany z nimi ból, a także zostaje przywrócona prawidłowa perystaltyka. Obserwuje się wyraźną poprawę czynności jelit i dróg żółciowych oraz wzmożenie wytwarzania żółci i łatwiejszy jej przepływ do dwunastnicy.
Glistnik jaskólcze ziele wykazuje też niewielkie własności uspokajające, które są efektem działania przeciwskurczowego i przeciwbólowego, działa też przeciw alergicznie, również – jak wykazały badania – zmniejsza lub znosi wstrząs anafilaktyczny i histaminowy. Poza tym hamuje wzrost bakterii Gram – dodatnich i Gram – ujemnych oraz grzybów chorobotwórczych, a także pierwotniaków pasożytniczych, co zawdzięcza chelerytrynie i sangwinarynie. Powszechne opinie o działaniu przeciwnowotworowym, po zastosowaniu wewnętrznym i zewnętrznym na skórę i błony śluzowe, wiążą się z odosobnionymi przypadkami i nie kwalifikują ziela glistnika jako leku przeciwrakowego.
Działania niepożądane
Trzeba pamiętać, że ziele glistnika nie zalicza się do surowców delikatnie działających i z tego względu, głównie w preparatach doustnych, nie może być używany bez porady lekarskiej. Nie należy go stosować przy jaskrze. Za duże dawki mogą wywołać podrażnienie układu pokarmowego, palenie w jamie ustnej i przełyku, ból żołądka, nudności i wymioty. Mogą wystąpić dolegliwości oczne z objawami podobnymi do jaskry.
Zastosowanie glistnika
Przetwory z ziela glistnika, przede wszystkim nalewkę, stosuje się doustnie w bólach brzucha, wywołanych kolką jelitową, wątrobową lub w obrębie dróg żółciowych i moczowych oraz kobiecych narządów rodnych, a także w dychawicy oskrzelowej i migrenie. Ziele glistnika znajduje się w mieszance ziołowej Cholagoga II, stosowanej w schorzeniach wątroby, osłabieniu jej mechanizmów odtruwających i niedostatecznym wytwarzaniu żółci. Zaś wyciąg suchy z ziela glistnika jest składnikiem preparatu Gastrochol, stosowanego w zaburzeniach wydzielania i przepływu żółci oraz w stanach skurczowych i atonicznych przewodu pokarmowego i braku łaknienia wywołanego niedoborem soku żołądkowego. Poza tym wyciąg suchy z ziela glistnika wchodzi w skład tabletek Azarina, a wyciąg płynny jest składnikiem syropu sosnowego – Sirupus Pini compositus. Obydwa te preparaty stosuje się w stanach nieżytowych gardła i oskrzeli oraz tzw. suchym kaszlu. Pomarańczowo zabarwiony sok mleczny, wyciekający ze świeżego ziela glistnika, bywa używany w lecznictwie ludowym do likwidowania brodawek i kurzajek.
Przetwory z glistnika
Glistnik jaskółcze ziele 100 ml
Mydło z ekstraktem z glistnika 90 g
Ziola do kapieli, ziele glistnika 50 g
Odwar z ziela glistnika: Pół łyżki stołowej ziela zalać jedną szklanką wody letniej i podgrzewać na parze pod przykryciem 30 minut. Odstawić na 10 minut i przecedzić. Pić trzy razy dziennie 1 – 2 łyżki stołowe jako lek znieczulający bóle jelitowe i wątrobowe na tle kamicy żółciowej oraz w bolesnym miesiączkowaniu.
Nalewka glistnikowa, Tinctura Chelidonii – zawiera wszystkie związki czynne ziela i ma pełne jego działanie, zwłaszcza przeciwskurczowe. Stosuje się w bólach brzucha, kolce jelitowej i żółciowej, zaburzeniach i bolesnym miesiączkowaniu, pomocniczo w kamicy żółciowej i moczowej, także w dolegliwościach wątroby z upośledzeniem wytwarzania żółci. Dawki: 10 – 30 kropli 2 – 4 razy dziennie w kieliszku wody po posiłkach. Lek na receptę.
Chelidonina, tabletki – Chelidoninum hydrochloricum – preparat działa głównie jako środek rozkurczowy, uśmierzający ból spowodowany kolką. Wydaje się z przepisu lekarza. Dawki: 1 – 2 tabletki po jedzeniu 1 – 3 razy dziennie.
Gastrochol, proszek: Jedną płaską łyżeczkę proszku (dołączoną do opakowania) rozpuścić w ? – 2/3 szklanki ciepłej wody. Pić 1 – 4 razy dziennie na 60 min przed posiłkiem jako środek pobudzający wydzielanie soku żołądkowego i żółciopędny. Jeśli działa zbyt energicznie przeczyszczająco należy zmniejszyć dawkę proszku.
Cholagogum, kapsułki – zawierają wyciągi roślinne, fosfolipidy i olejki eteryczne. Stosuje się w przewlekłych schorzeniach dróg żółciowych, wątroby, kamicy żółciowej, zespole objawów po usunięciu pęcherzyka żółciowego i przewlekłych zaburzeniach czynności trzustki.
Gotowe preparaty w skład których wchodzi glistnik jaskółcze ziele
CHOLITOL płyn 35 ml
Skład: Nalewka z pokrzyku, nalewka z glistnika, nalewka z mięty pieprzowej, nalewka kozłkowa, nalewka z kurkumy, sok z mniszka. Preparat zawiera ok. 60% obj. etanolu.
Wskazania: Cholitol wskazany jest w przypadku przewlekłych stanach zapalnych dróg żółciowych, dyskinezy dróg żółciowych, kolki żółciowej, pooperacyjnego zastoju żółci, zaburzeniach trawiennych wywołanych niedoborem żółci, pomocniczo w kamicy żółciowej.
Źródło: Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie – Aleksander Ożarowski i Wacław Jaroniewski
Ten artykuł znaleziono w wyszukiwarce Google m.in. poprzez poniższe frazy kluczowe:
- jaskółcze ziele apteka
- glistnik jaskółcze ziele apteka
- glistnik
- wyciąg z jaskółczego ziela apteka
- wyciąg z glistnika
- nalewka z jaskółczego ziela
- jaskółcze ziele maść
- glistnik apteka
- jaskócze ziele maść
- glistnik jaskółcze ziele w płynie preparat
