Tag Archives: przetwory z chrzanu

Chrzan pospolity

Chrzan pospolity – Armoracia lapathifolia Gilib.




Chrzan należy do bylin z rodziny Krzyżowych i spotykany jest w Europie oraz Azji. W Polsce występuje dziko na polach i w ogrodach. Bywa również hodowany do celów spożywczych. Chrzan wykorzystywany jest jako przyprawa dietetyczna. Roślina ta tworzy pod ziemią grube, białe, rozgałęzione, mięsiste korzenie. Jego łodygi sięgają 50 cm wysokości. Liście dolne ma duże, jajowate, długoogonkowe, całobrzegie lub nierówno grubo ząbkowane, liście łodygowe mniejsze, siedzące. Kwiaty promieniste, białe, zebrane w gęste grona. Chrzan najczęściej nie wydaje kiełkujących nasion i rozmnaża się wegetatywnie.

Do sadzenia przeznacza się cienkie korzenie grubości ołówka, możliwie najdłuższe ok. 20-30 cm. Kładzie się je wiosną płytko w uprawionej glebie, prawie poziomo, grubszym końcem do góry. Pędy liściowe pozostawia się 1-2 tylko w grubszym końcu korzenia, pozostałe – usuwa. Pod koniec czerwca likwiduje się korzenie rosnące pod pędem, a pozostawia je tylko w cieńszym końcu sadzonki i przysypuje ponownie ziemią. Wtedy posadzony korzeń grubieje na całej długości, mając na jesień średnicę 3 cm lub większą. Jesienią trzeba chrzan wykopać i zadołować, przeznaczając grube korzenie do celów spożywczych, a cienkie możliwie najdłuższe – wiosną na nowe sadzonki. Jeśli nie usuwa się latem dodatkowych korzeni pod łodygą i wzdłuż sadzonki, ta ostatnia grubieje niewystarczająco. Mamy wtedy dużo korzeni cienkich, bezużytecznych do tarcia. Surowcem są świeże korzenie chrzanu – Radix Armoraciae.

W świeżym korzeniu chrzanu wyodrębniono glikozyd siarkocyjanowy sinigrynę, który pod wpływem enzymów rozpada się na glukozę oraz izosiarkocyjanian allilu – olejek gorczycowy. Prócz tego w korzeniu znajdują się do 0,3% witaminy C oraz związki bakteriobójcze. Świeży korzeń chrzanu wykazuje działanie drażniące skórę, przeciwreumatyczne i bakteriobójcze. Użyty doustnie pobudza wydzielanie soków trawiennych. Nie wolno zbyt długo pozostawiać okładów z chrzanu na skórze, ponieważ może dojść do jej uszkodzenia, zapalenia, pęcherzy i stanów ropnych.

Świeży roztarty chrzan stosowany jest najczęściej jako ostra przyprawa dietetyczna do mięs i ciężko strawnych potraw oraz niektórych sosów. Pobudza wydzielanie soków trawiennych, ułatwia przyswajanie pokarmów i poprawia przemianę materii. Syrop z chrzanu ma działanie wykrztuśne i odkażające górne drogi oddechowe. Jest również używany w uporczywym kaszlu oraz zapaleniu oskrzeli. Ze względu na dużą zawartość witaminy C chrzan ma znaczenie ogólnoustrojowe, ponieważ przeciwdziała wystąpieniu szkorbutu i przyczynia się do utrzymania odporności organizmu.

Okład z chrzanu to dobry pomocniczy zabieg w gośćcu stawowym i mięśniowym oraz chorobach pokrewnych. Przez działanie drażniące, przekrwienie i efekt cieplny ustępuje ból, następuje rozluźnienie przykurczów mięśni i zmniejszenie obrzęku. Zwiększa się zdolność ruchowa stawów w kończynach oraz kręgosłupie. Także skuteczny jest w zapaleniu nerwu kulszowego i korzonków nerwowych, bólach w skazie moczanowej i innych. W medycynie ludowej używa się zewnętrznie sok ze świeżo utartego chrzanu z dodatkiem 10 % amoniaku w stosunku 4:1. Wciera się go w stawy z obrzękiem artretycznym oraz w zapaleniu ścięgien. Miazgę z chrzanu używa się do okładów na skórę w chorobie reumatycznej, bólach stawowych i mięśniowych oraz nadwerężeniu ścięgien.

Przetwory z chrzanu

Syrop chrzanowy – Do 100 g utartego świeżego chrzanu dodajemy pół szklanki przegotowanej, ostudzonej wody i pozostawiamy pod przykryciem na 30 minut. Następnie wyciskamy sok przez płótno i dodajemy 100 g miodu, syropu lub słodzonego soku owocowego. Pijemy trzy razy dziennie po łyżce stołowej w kaszlu i nieżytach górnych dróg oddechowych. Dzieciom podajemy po 1 łyżeczce do herbaty.

Okład z chrzanem – Drobno ucieramy świeży korzeń chrzanu. Miazgę kładziemy na chore miejsce i nakrywamy ceratką. W ten sposób czekamy aż do uczucia mocnego pieczenia. Wtedy okład usuwamy, a skórę wycieramy do sucha. Gdyby pieczenie trwało nadal zbyt intensywnie, smarujemy skórę maścią tranową, oliwą lub innym tłuszczem. Dobrze jest dodać do utartego chrzanu po 1 łyżeczce sproszkowanego kłącza tataraku i korzenia żywokostu.

Źródło: ROŚLINY LECZNICZE i ich praktyczne zastosowanie – Aleksander Ożarowski i Wacław Jaroniewski







Ten artykuł znaleziono w wyszukiwarce Google m.in. poprzez poniższe frazy kluczowe:

  • chszan na gorne drogi oddechowe
  • medycyna ludowa chrzan