Ostropest plamisty – Silybum marianum L Gertner
Ostropest plamisty należy do roślin jednorocznych z rodziny Złożonych. Roślina występująca w stanie naturalnym w okolicach Morza Śródziemnego. Obszar gdzie ostropest plamisty rośnie w stanie dzikim ciągnie się aż po Iran. W naszym kraju jest uprawiana jako roślina lecznicza, ozdobna, a nawet jarzyna (młode dolne liście). Ostropest posiada łodygę wzniesioną, do 1 m wysoką, u góry gałęzistą. Liście ma szerokoeliptyczne lub odwrotnie jajowate w zarysie, nasadą obejmujące łodygę, zatokowoklapowane, na brzegu kolczaste, biało plamiste. Kwiaty tworzą koszyczki długości 4-5 cm, o koronie prawie purpurowej. Łuski okrywy koszyczka z długim grubym odgiętym, kolczasto orzęsionym, cierniowatym końcem. Puch kielichowy żółtawo szarawy, ponad dwa razy dłuższy od owoców. Kwitnie w lipcu i sierpniu.
Do leczenia pozyskujemy w końcu sierpnia lub wrześniu dojrzałe koszyczki ostropestu, suszymy w miejscu cienistym i przewiewnym, a następnie młócimy i odwiewamy. Otrzymujemy owoc ostropestu plamistego – Fructus Silybi mariani. W przemyśle farmaceutycznym wykorzystuje także ziele i liście ostropestu. Owoce ostropestu plamistego zawierają do 2% mieszaniny flawonolignanów, które noszą nazwę sylimaryna. W jej skład wchodzą sylibina, sylidiamina i sylikrystyna o podobnej budowie i własnościach fizykochemicznych oraz izosylimaryna, dehydrosylimaryna, dehydrosylikrystyna i tzw. sylibinomery, czyli oligomeryczne pochodne sylimaryny. Ponadto znajduje się toksyfolina, alkohol dehydrokoniferylowy, kwercetyna, tyramina, histamina, śluz, kwasy organiczne, witaminy C i K, fitosterole, zwłaszcza ?- sytosterol, garbniki, białka, cukry (około 21%) i tłuszcz ze znaczną ilością kwasu linolowego, a również sole mineralne.
Najistotniejsze i najbardziej istotne jest działanie odtruwające frakcji flawonolignanów z owoców ostropestu, zwanej sylimaryną, i jej wybiórcze predyspozycje ochraniania miąższu wątroby, a w pewnym stopniu również nerek, przed zabójczym wpływem różnych trucizn. W szczególności dobre efekty uzyskiwano w zatruciach muchomorami, a korzystne zmiany zauważono także u alkoholików z zaawansowaną marskością wątroby. Wyciągi alkoholowe lub wodne z owoców ostropestu posiadają szerszy zakres działania niż sylimaryną. Od dawna znana była ich efektywność w różnych krwawieniach wewnętrznych oraz w krwawieniach z narządów kobiecych. Znajdujące się w nich flawonoidy wzmacniają ściany naczyń krwionośnych. Powodują ponadto niewielki skurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych i niewielki wzrost ciśnienia krwi. Niektóre komponenty owoców ostropestu poprawiają wydzielanie soku żołądkowego i regulują czynności trawienne oraz zwiększają apetyt. W zalecanych dawkach leczniczych przetwory z ostropestu nie wykazują działania niekorzystnego nawet po długotrwałym używaniu.
Sylimarynę używa się w lecznictwie jedynie w schorzeniach wątroby, przede wszystkim w jej wirusowym zapaleniu. Stosuje się również w okresie rekonwalescencji po przebytej żółtaczce zakaźnej w celu zapobieżenia przewlekłemu zapaleniu wątroby lub ostremu żółtemu zanikowi wątroby. Oprócz tego w marskości wątroby, zwyrodnieniu tłuszczowym wątroby oraz jej uszkodzeniach spowodowanych różnymi czynnikami wewnętrznymi lub zewnętrznymi, np. alkoholem, trującymi związkami ochrony roślin, np. lindanem, a zwłaszcza falloidynąi ?-amanityną z trujących muchomorów. Niedawno stwierdzono, że sylimaryną ma także pozytywny wpływ na miąższ nerek, zwłaszcza, że niektóre związki szkodliwe są częściowo wydalane z moczem. Mieszanina flawonolignanów z owoców ostropestu, zwana sylimaryną, wchodzi w dawce 35 mg w skład drażetek Sylimarolu. Wyciągi z owoców ostropestu zalecane są w krwawieniach z nosa, jelita grubego, żylaków odbytu, niektórych krwawieniach macicznych oraz przedłużonym miesiączkowaniu. Stosuje się również w niedokwaśności soku żołądkowego, braku łaknienia, wzdęciach i odbijaniu, a niekiedy w bólach głowy typu migrenowego, obniżonym ciśnieniu krwi oraz skłonności do choroby morskiej i lokomocyjnej.
Przetwory z ostropestu
Odwar z owoców ostropestu. 0.5 ? 1 łyżeczkę rozgniecionych owoców ostropestu zalać jedną szklanką gorącej wody i powoli ogrzać do wrzenia. Gotować łagodnie pod przykryciem 5 – 7 min. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pić co jedną godzinę po jednej łyżce jako środek przeciwkrwotoczny. Jako środek ochraniający naczynia i wątrobę pić dwa razy dziennie pół szklanki po posiłku. Wskazany jest dodatek do odwaru 10 – 20 kropli nalewki miętowej lub dziurawcowej.
Proszek w zaburzeniach trawiennych. Zmieszać 20 g owoców ostropestu, 10 g korzeni mniszka oraz po 5 g owoców kminku lub kopru włoskiego, liści mięty pieprzowej i kory kruszyny. Całość rozdrobnić dokładnie w młynku elektrycznym. Przyjmować doustnie 2 – 3 razy dziennie po jedzeniu po 1/3 – 1/2 płaskiej łyżeczki proszku w 1/4 szklanki wody w niestrawnościach, zbyt małej ilości soku żołądkowego i żółci oraz w zaparciach.
Sylimarol, drażetki zawierają35 mg, zawiesina 0,7% sylimaryny z owoców ostropestu. Dawki według wskazań lekarza zależnie od stanu choroby. Przeciętnie w lekkich przypadkach przyjmuje się 3 razy dziennie 1-2 drażetki, w schorzeniach wątroby opisanych wyżej.
Legalon i Hepadestal są preparatami analogicznymi do Sylimarolu.
Cholagogum, płyn zawierający wyciągi z 11 ziół oraz fosfolipidy. Stosuje się w przewlekłych czynnościowych i zapalnych schorzeniach wątroby, pęcherzyka żółciowego i trzustki oraz w kamicy żółciowej. Dawki 3 razy dziennie po 30 kropli w wodzie.
Źródło: Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie – Aleksander Ożarowski i Wacław Jaroniewski
Źródło foto – Wikipedia
Ten artykuł znaleziono w wyszukiwarce Google m.in. poprzez poniższe frazy kluczowe:
- ostrowiec plamisty
- ostropest przetwory
- ostrowiec plamisty zioło
- ziola ostrowiec plamisty
