Jeżyna fałdowana – Rubus plicatus W. et N
Jeżyna fałdowana jest kolczastym krzewem z rodziny Różowatych (Rosaceae). Rośnie w Europie, Azji oraz Ameryce Pomocnej. W Polsce występuje na nizinach i w niższych partiach górskich, w lasach, zaroślach, na miedzach i przydrożach. Na terenie naszego kraju można spotkać około 50 gatunków jeżyn, z których wiele nadaje się do wykorzystania w lecznictwie.
Jeżyna fałdowana posiada pędy do 1,5 m wysokie, jesienią dość silnie łukowato wygięte. Kolce średnio duże, zaostrzone, nieco zakrzywione. Liście nieparzysto pierzastozłożone. Listki, najczęściej pięć, spodem miękko owłosione, ostro nierówno piłkowane, najczęściej za młodu wzdłuż nerwów sfałdowane. Listek szczytowy przeważnie sercowaty. Kwiaty promieniste o płatkach białych lub jasnoróżowych. Owoce posiada czarne, jadalne, bardzo smaczne.
Do potrzeb zielarskich pozyskuje się wiosną i na początku lata wyrośnięte liście i suszy w przewiewnym i zacienionym miejscu. Surowcem leczniczym jest liść jeżyny – Folium Rubi fruticosi. Jest to termin tradycyjny, utrzymujący się od wielu dziesiątków lat w lecznictwie. Owoce jeżyny są masowo pozyskiwane do celów spożywczych. Niekiedy bywają suszone po zerwaniu w stanie dojrzałym, gdy są jeszcze jędrne i nieprzejrzałe. Po wysuszeniu w suszarniach ogrzewanych, początkowo w temp. około 30°, a następnie do 40°C uzyskuje się owoc jeżyny – Fructus Rubi fruticosi. Oba surowce trzeba przechowywać w opakowaniu w miejscach suchych i ciemnych, a owoce chronić od owadów.
Liście jeżyny posiadają garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, inozyt, witaminę C i sole mineralne. W owocach występują cukry, kwasy organiczne, barwniki antocyjanowe, witamina C, pektyny i sole mineralne. Liście jeżyny wykazują działanie przeciwbiegunkowe, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne na układ pokarmowy, także u małych dzieci. Zwiększają poza tym nieznacznie ilość wydalanego moczu i działają nieco napotnie. Delikatnie regulują przemianę materii i zwiększają wydalanie z moczem toksycznych metabolitów. Sok ze świeżych owoców jeżyny, podobnie jak z malin, jest powszechnie stosowany jako środek dietetyczny. Wykazuje działanie przeciwgorączkowe i napotne. Przetwory z jeżyn, używane w zalecanych dawkach, nie wywołują odczynów szkodliwych.
Odwary z liści jeżyny stosuje się głównie w podostrych i przewlekłych dolegliwościach żołądka i jelit różnego pochodzenia, objawiających się stanem zapalnym błon śluzowych przewodu pokarmowego, zawyżonym rozwojem flory bakteryjnej, skłonnością do biegunek, bólami brzucha i wzdęciami. Są czasami stosowane jako lek łagodnie moczopędny, napotny, poprawiający przemianę materii i ogólnie odtruwający, w chorobach z przeziębienia, a nawet pomocniczo w grypie. Stosowane również jako namiastka herbaty. Zewnętrznie odwary z liści jeżyny używa się do przemywań oraz do płukań jamy ustnej i gardła. Także do kąpieli w świądzie skóry, wyprysku i trądziku.
Przetwory z jeżyn
Odwar z liści jeżyny – 1.5 łyżki liści jeżyny zalać dwoma szklankami letniej wody. Ogrzewać do wrzenia i gotować na małym ogniu pod przykryciem 3 min. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pić 2 – 3 razy dziennie po 1/3 – 1/2 szklanki między posiłkami w niedomaganiach przewodu pokarmowego. Zewnętrznie zaleca się do płukania i okładów.
Napój z owoców jeżyny – wlać dwie łyżki soku z owoców jeżyny do 1 szklanki przegotowanej, ciepłej wody. Stosować do picia w chorobach gorączkowych w zastępstwie soku malinowego.
Zioła powstrzymujące biegunkę ? zmieszać 40 g liści jeżyny i po 20 g owoców borówki czernicy i kłączy pięciornika. Zalać 1 – 2 łyżki ziół 1 – 1.5 szklanki wody. Ogrzewać do wrzenia i gotować powoli pod przykryciem 3 – 5 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Pić 1-3 razy dziennie po ? – 1 szklance w zależności od stopnia nasilenia biegunki oraz wieku chorego. Zalecane dla dorosłych i dzieci.
Zioła wzmacniające – zmieszać po 30 g liści jeżyny i ziela krwawnika oraz po 20 g kwiatów lipy i ziela pięciornika gęsiego. Zalać jedną łyżkę ziół jedną szklanką ciepłej wody. Ogrzewać powoli pod przykryciem do wrzenia i gotować 3 – 4 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Można osłodzić miodem i podawać dzieciom po 2 łyżki 2 – 3 razy dziennie, małym dzieciom połowę dawki. Działa jako środek wspomagający w odrze, zwiększający odporność organizmu.
Zioła jako namiastka herbaty – zmieszać 20 g liści jeżyny i po 10 g liści maliny, liści pokrzywy i wysuszonej skórki z jabłka oraz 5 g liści poziomki. Zaparzać tak jak chińską herbatę. Działa korzystnie na układ pokarmowy, zapobiega wzdęciom, zgadze i odbijaniu.
Źródło: Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie – Aleksander Ożarowski i Wacław Jaroniewski
Ten artykuł znaleziono w wyszukiwarce Google m.in. poprzez poniższe frazy kluczowe:
- Rubi fruticosi antiseptic
