Rzodkiew czarna – Raphanus sativus L. varietas niger Kerner
Rzodkiew czarna to roślina 1 lub 2 letnia z rodziny Krzyżowych i pochodzi z Azji. Jest rośliną dość pospolitą i uprawiana jest w wielu krajach, w tym również w Polsce. Jest rośliną klimatu chłodnego. W warunkach długiego i ciepłego dnia dość prędko rodzi pędy kwiatowe i korzeń parcieje. Rzodkiew czarna posiada łodygę o wysokości 20 do 100 cm, u dołu pustą i wraz z liśćmi szorstko z rzadka owłosioną. Liście lirowate, najwyższe nie podzielone. Kwiaty promieniste, liliowe lub białe z liliowym unerwieniem płatków. Korzenie mięsiste. Rzodkiew hodowana jest jako warzywo i do celów leczniczych.
Surowiec
Do celów farmaceutycznych pozyskuje się świeże, wyrośnięte i dojrzałe korzenie rzodkwi czarnej – Radix Raphani nigri recens. Suszenie korzeni skutkuje znaczną utratę związków czynnych.
Podstawowe związki czynne
W korzeniu rzodkwi czarnej wyodrębniono mieszaninę glikozydów gorczycowych, zwanych glukozynolatami, które łatwo ulegają hydrolizie do izosiarkocyjanianów allilu lub butylu oraz kwaśnego siarczanu potasowego i glukozy. Znaleziono także pokrewne związki nie mające charakteru glikozydów, jak rafanina i rafanozyna A. Izosiarkocyjaniany allilu i butylu są cieczami. Pierwszy z nich jest podstawowym składnikiem olejku eterycznego z nasion gorczycy czarnej.
Działanie
Korzeń rzodkwi jest mocnym roślinnym środkiem żółciotwórczym. Równocześnie zwiększa ruchy przewodów żółciowych, a obniża stan napięcia zwieracza bańki wątrobowo – trzustkowej, poprawiając w ten sposób przepływ żółci do dwunastnicy. Reguluje naturalny ruch jelit i zwiększa produkcję soków trawiennych, poprawia proces trawienia i przyswajanie pokarmów. Izosiarkocyjaniany korzenia rzodkwi czarnej stosowane doustnie wykazują silne działanie przeciwbakteryjne w przewodzie pokarmowym, a nawet w drogach oddechowych i moczowych, ponieważ związki powyższe jako lotne są wydalane z wydychanym powietrzem. Ponadto częściowo wydalane są z moczem.
Korzeń rzodkwi czarnej wg A. Lonicerusa z 1564 działa znacznie łagodniej od nasion gorczycy czarnej mimo podobnego składu chemicznego. Przetwory z rzodkwi mogą być stosowane przez dzieci, młodzież i ludzi starszych. Sok z rzodkwi czarnej posiada także witaminę C, cukry i sole mineralne i uważany jest za środek remineralizujący oraz ogólnie wzmacniający. Nie powinno się stosować soku z rzodkwi czarnej na czczo i w zbyt dużych ilościach, ponieważ może to wywołać podrażnienie błony śluzowej żołądka, wymioty i białkomocz.
Zastosowanie
Przetwory z korzenia rzodkwi czarnej używa się w przewlekłych, łagodnych stanach zapalnych i uszkodzeniach wątroby, skąpym wytwarzaniu żółci, jej zastoju oraz skłonności do kamicy żółciowej. Ponadto w nieżycie żołądka i dwunastnicy, bolesnych wzdęciach i nieregularnych wypróżnieniach. Wyciągi z korzenia rzodkwi czarnej wchodzą w skład gotowych preparatów Raphacholin i Raphalamid.
Przetwory z rzodkwi czarnej
Świeży korzeń rzodkwi – Stosuje się w postaci sałatki, w ilości 50 do 150 g dziennie, w niedoczynnościach wątroby.
Sok ze świeżego korzenia rzodkwi – Obieramy korzenie, tniemy na kawałki i przepuszczamy przez maszynkę do mięsa, a następnie wyciskamy sok. Na dwie szklanki soku dodajemy 3/4 szklanki cukru lub miodu. Mieszamy do rozpuszczenia. Sok ten można trzymać w lodówce do 5 dni. Pijemy trzy razy dziennie po jednej łyżce i powoli zwiększamy dawkę do trzech łyżek trzy razy dziennie. Po 14 dniach stopniowo zmniejszamy dawkę. Jest to 30 dniowa kuracja wiosenna ogólnie wzmacniająca i poprawiająca czynność przewodu pokarmowego, wątroby i pęcherzyka żółciowego. Sok ten można także otrzymać przesypując cukrem kawałki rzodkwi w słoiku i pozostawiając w temperaturze pokojowej przez kilka dni.
Raphacholin drażetki – Zawierają wyciąg z rzodkwi, kwas dehydrocholowy, węgiel leczniczy i olejek miętowy. Dawkowanie: 1 – 2 drażetki trzy razy dziennie w dolegliwościach wątroby i dróg żółciowych oraz przewodu pokarmowego po skonsultowaniu się z lekarzem.
Raphalamid drażetki – Skład: wyciąg z rzodkwi, węgiel leczniczy, alkaloidy siwca żółtego, ferulamid i olejek miętowy. Przyjmować jak Raphacholin
Źródło: Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie – Aleksander Ożarowski i Wacław Jaroniewski
Ten artykuł znaleziono w wyszukiwarce Google m.in. poprzez poniższe frazy kluczowe:
- izosiarkocyjaniany
- korzen rzodkwi czarnej
- korzenia czarnej rzodkwi
- medycyna ludowa czarna rzodkiew
